اگر بگوییم تمام انسان‌های جهان موهای بخشی از بدن خود را به طریقی حذف می‌کنند، بی‌راه نگفته‌ایم. همه ما موهایی داریم که دنبال خلاص شدن از دست‌شان هستیم. در مورد آقایان موهای زیربقل و ناحیه‌ی شرمگاهی، ریش روی گونه‌ها یا زیر گردن موهای زائد محسوب می‌شوند و به زعم بسیاری از خانم‌ها تمام موهای بدن، موهای زائد و اضافی هستند.
راه‌های زیادی برای حذف این موهای زائد وجود دارد که در این مقاله قصد داریم بررسی و مقایسه‌شان کنیم. از خودتراش‌ها گرفته تا لیزرهای خانگی و کلینیکی، همه‌ی راه‌های حذف موهای زائد در این مقاله بررسی شده‌اند.
درباره‌ی موهای زائد و حذف آن‌ها
موهای بدن انسان در کل سطح پوست می‌رویند؛ به جز کف پا، کف دست، لب‌ها و بخش‌هایی از ناحیه‌ی شرمگاهی. این موها در دوران کودکی بسیار نازک و کم‌تراکم هستند و بعد از دوران بلوغ واضح‌تر و متراکم‌تر می‌شوند. تغییرات موهای بدن در آقایان چشمگیرتر است. به ویژه در آقایان ایرانی که معمولا بدن‌های پرمویی دارند. بخشی از این پرمویی به خاطر تراکم بالا و بخشی هم به دلیل تیره رنگ بودن و ضخیم بودن موهای بدن است.
در خانم‌ها نیز بعد از سن بلوغ موهای زائد افزایش می‌یابند. برخی خانم‌ها ممکن است به دلایل ژنتیکی یا ارثی پرموتر باشند و موهای ضخیم یا موهای تیره رنگی داشته باشند. گاهی هم علت پرمویی در خانم‌ها یک بیماری است. مثلا سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان یکی از مشکلات شایع در بین خانم‌ها است که باعث پرمویی یا هیرسوتیسم می‌شود.
چه کسانی به حذف موهای زائد نیاز دارند؟
حذف موهای زائد می‌تواند دلایل فرهنگی، زیبایی، بهداشتی، سلامتی یا مذهبی داشته باشد. جالب است بدانید سابقه‌ی حذف موهای زائد به حدود ۱۱ هزار سال پیش و دوران نوسنگی (عصر حجر) باز می‌گردد.
به طور کلی سه شکل رشد مو با نیاز به حذف موهای زائد در ارتباط هستند:
رشد طبیعی موهای زائد
تقریبا همه انسان‌ها در قسمت‌هایی از بدن موهایی دارند که از نظر زیبایی، فرهنگی، سلامتی و موارد دیگر زائد و اضافی محسوب می‌شوند. موهای اضافی ابرو، موهای دست، پا و ناحیه‌ی بیکینی برای خانم‌ها و ریش روی گونه‌ها، موهای گوش، باسن و پشت برای آقایان از جمله موهای زائدی هستند که ترجیح بیشتر ما حذف کردنشان است.
هایپرتریکوز
هایپرتریکوز زمانی رخ می‌دهد که رشد موهای زائد در اثر تحریکات هورمونی حالت غیرطبیعی پیدا کند. البته غیرطبیعی را باید با توجه به سن، جنسیت و نژاد بررسی کرد ولی معمولا وجود موهای ضخیم روی صورت، شکم، پشت یا سینه‌ی خانم‌ها شکلی از هایپرتریکوز محسوب می‌شود. علت هایپرتریکوز می‌تواند ارثی، ناشی از مشکلات هورمونی مثل هایپرتیروئیدی یا مصرف داروهایی مانند ماینوکسیدیل و فنی‌توئین باشد.
هیرسوتیسم
اگر الگوی رشد موهای زائد و موهای بدنِ خانم‌ها شبیه به الگوی رشد موهای مردانه شود، می‌گوییم که فرد هیرسوتیسم یا پرمویی دارد. منظور از الگوی مردانه، رشد مو در صورت به شمایلی شبیه به ریش است. هیرسوتیسم می‌تواند با رشد موهای زائد سینه و ریزش مو با الگوی مردانه نیز مرتبط باشد. بیماری‌هایی مانند تنبلی تخمدان و سندرم کوشینگ یا مصرف داروهایی مثل ماینوکسیدیل، دانازول و تستسترون می‌توانند باعث هیرسوتیسم بشوند.
راه‌های حذف موهای زائد
راه‌های حذف موهای زائد را می‌توانیم به دو دسته‌ی کلی تقسیم بکنیم:
- اپیلاسیون به راه‌هایی گفته می‌شود که در آن با تخریب فولیکول، به طور دائمی موهای زائد را حذف می‌کنیم. در کشور ما واژه‌ی اپیلاسیون به طور رایج و به اشتباه به روشی نسبت داده می‌شود که در آن برای حذف موهای زائد از وکس یا موم استفاده می‌کنند. روش‌های اپیلاسیون شامل الکترولیز، IPL و لیزر موهای زائد است.
- دِپیلاسیون به روش‌هایی گفته می‌شود که به صورت موقت موهای زائد را حذف می‌کنند. این روش‌ها تاثیری روی پیاز مو و فولیکول‌ها (ارگان‌های سازنده‌ی مو) ندارند و تنها روی ساقه‌ی مو اثر می‌گذارند. هر روش حذف موهای زائد به جز الکترولیز، لیزر و IPL، نوعی دپیلاسیون محسوب می‌شود.
اما بیایید همین ابتدای کار نگاهی اجمالی به راه‌های حذف موهای زائد و همچنین اثرات و نتایج آن‌ها داشته باشیم و در قالب یک جدول بسیار مختصر و مفید آن‌ها را مرور کنیم. ۵ مورد ابتدایی در دسته‌ی دپیلاسیون و ۳ مورد انتهایی در دسته‌ی اپیلاسیون قرار می‌گیرند.
| روش | روش حذف | نتایج و اثرات |
| کندن موها – موچین، بند انداختن و ماشین‌های اپی‌لیدی | این روش‌ها موها را به صورت تکی (موچین) یا گروهی (اپی لیدی و بند انداختن) از درون فولیکول بیرون می‌کشند. |
|
| وکس کردن (انواع داغ، گرم، سرد و موم) | تعداد زیادی مو را از درون فولیکول به یکباره بیرون می‌کشد | |
| کرم‌های موبر | موها را در بالای پوست به شکل شیمیایی تجزیه می‌کند. |
|
| بلیچینگ | بلیچینگ یک روش حقیقی حذف موهای زائد نیست و فقط با کمرنگ کردن موها باعث کمتر دیده شدنشان می‌شود. |
|
| اصلاح و شیو | موها را در بالای سطح پوست می‌برد. |
|
| الکترولیز | فولیکول مستقیما به کمک جریان الکتریکی یا ترمولیز آسیب می‌بیند و غیرفعال می‌شود. |
|
| IPL | روی پیاز مو و فولیکول تاثیر می‌گذارد و باعث از بین رفتن فولیکول می‌شود. |
|
| لیزر موهای زائد | روی پیاز و فولیکول مو تاثیر می‌گذارد و باعث از بین رفتن آن می‌شود. |
|
| کرم وانیکا یا سورین (افلورنیتین) | باعث حذف موهای زائد نمی‌شود ولی می‌تواند رشد موهای زائد را به تاخیر بیندازد و باعث روشن‌تر شدن و ظریف شدن موها شود. | این کرم فقط با نسخه‌ی پزشک قابل دریافت است. سازمان FDA استفاده از این کرم را برای فقط برای موهای صورت مجاز اعلام کرده است.
استفاده از کرم به مدت ۴ تا ۸ هفته باعث کاهش قابل توجه رشد موهای زائد می‌شود. حدود ۸ هفته بعد از قطع مصرف دارو، رشد موها به سرعت سابق برمی‌گردد. |
کدام راه برای شما مناسب است؟
برای انتخاب یکی از راه‌های حذف موهای زائد باید دو قدم را طی کنید:
۱) ببینید که علت رشد موهای زائد چیست؟
نکته‌‌ای که حتما باید مدنظر داشته باشید این است که ببینید علت رشد موهای زائد شما چیست. آیا رشد موهای زائد طبیعی است یا به خاطر علت زمینه‌ای دیگری، افزایش یافته است. اگر حالت دوم در مورد شما صادق باشد، بهتر است ابتدا مشکل زمینه‌ای را درمان کنید و سپس به سراغ راه‌های حذف موهای زائد بروید. در جدول زیر تعدادی از دلایل شایع افزایش رشد موهای زائد را مطرح کرده‌ایم:
| فرآیند | عوامل | درمان |
| تحریک مکانیکی | کندن موها با استفاده از موچین، بند انداختن و وکس با افزایش خونرسانی باعث افزایش رشد موهای زائد در آینده می‌شود. | کاهش استفاده از روش‌هایی که با کندن موهای زائد همراه هستند. |
| شرایط طبیعی بدن | بلوغ، بارداری، یائسگی و سایر زمان‌هایی که تغییرات هورمونی در بدن اتفاق می‌افتد. | شکیبایی تا زمان گذر از دوره‌ی زمانی و استفاده از راه‌های حذف موهای زائد |
| شرایط غیرطبیعی بدن |
|
|
بعد از بررسی علت رشد موهای زائد، برای انتخاب یکی از راه‌های حذف موهای زائد با پزشک خود مشورت کنید. به طور مثال در شرایط هیرسوتیسم ناشی از تنبلی تخمدان، توصیه بیشتر پزشکان در ابتدا مدیریت علایم بیماری و سپس اقدام برای یک روش دائمی حذف موهای زائد مثل لیزر یا الکترولیز است.
۲) کدام روش با شرایط شما بیشتر سازگار است
در جدول زیر راه‌های حذف موهای زائد را از نظر چند عامل مهم با هم دیگر مقایسه کرده‌ایم تا درک بهتری نسبت به تفاوت‌ها و شباهت‌های این روش‌ها داشته باشید.
| روش | محل اثر | هزینه‌های در جریان | دوره درمان/تکرار | ماندگاری | درد | ایمنی |
| اصلاح و شیو | بریدن ساقه مو | متوسط | ۱-۳ روز یکبار | موقت | کم | خیلی خوب |
| کرم موبر | متوسط | ۲-۴ روز یکبار | موقت | کم | خیلی خوب | |
| وکس و موم | جدا کردن مو از ریشه | متوسط | چند هفته | موقت | زیاد | عالی |
| بند انداختن | متوسط | چند هفته | موقت | زیاد | عالی | |
| اپی لیدی | اقتصادی | چند هفته | موقت | زیاد | عالی | |
| الکترولیز | تخریب فولیکول | بالا | بیشتر از ۱ سال | دائمی | متوسط | متوسط |
| IPL خانگی | اقتصادی | ۸ تا ۱۲ ماه | دائمی | متوسط | متوسط | |
| لیزر الکساندریت | بالا | حدود ۹ ماه | دائمی | متوسط | خیلی خوب |
راه‌های دائمی حذف موهای زائد
در این قسمت می‌خواهیم روش‌های دائمی حذف موهای زائد را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم. چون احتمالا با روش‌های موقت حذف موهای زائد به خوبی آشنا هستید و تجربه‌ی استفاده از چند نوعشان هم دارید. ولی بسیاری از مخاطبان عزیز ما احتمالا در مورد راه‌های دائمی اطلاعات کاملی ندارند. در پایان این بخش به خوبی با راه‌های دائمی حذف موهای زائد آشنا می‌شوید.
حذف موهای زائد با الکترولیز
در روش الکترولیز موهای زائد، یک الکترود به اندازه‌ی یک تار مو به دورن فولیکول مو وارد می‌شود. به این الکترود پروب یا نیدل (سوزن) گفته می‌شود. سپس جریان الکتریکی یا امواج RF از طریق پروب به درون فولیکول فرستاده می‌شود تا فولیکول آسیب دیده و غیرفعال شود. به این ترتیب فرآیند رشد مو برای همیشه در آن فولیکول متوقف می‌شود.
نکات کلیدی در مورد الکترولیز
- این روش از سال ۱۸۷۵ برای حذف موهای زائد کاربرد دارد.
- سازمان FDA از الکترولیز به عنوان راه دائمی حذف موهای زائد نام می‌برد.
- سه شیوه یا تکنیک برای الکترولیز وجود دارد که شامل الکترولیز گالوانی، ترمولیز و روش ترکیبی است.
- روش‌های کنونی الکترولیز آن چنان دردناک نیستند ولی نسبت به لیزر دردناک‌ترند.
برتری‌های الکترولیز نسبت به لیزر و IPL
- رنگ مو و رنگ پوست محدودیتی در انجام الکترولیز ایجاد نمی‌کند. حتی موهای سفید را هم می‌توانیم با الکترولیز از بین ببریم. برخلاف IPL و لیزر که محدودیت‌هایی در این زمینه دارند.
- بعد از اتمام دوره‌ی درمانی، نیازی به جلسات سالانه نیست. برخلاف لیزر که در برخی از افراد نیاز به تکرار سالانه جلسات وجود دارد.
ضعف‌ها نسبت به لیزر و IPL
- مدت زمان و تعداد جلسات الکترولیز به ویژه برای مناطق وسیع مثل پاها بسیار زیاد است. همچنین برای حذف موهای زائد در ناحیه‌ی بیکینی به تعداد زیادی جلسه لازم است. برای برخی افراد حذف کامل موهای این ناحیه تا ۳۰ جلسه طول می‌کشد.
- درد و ناراحتی بیشتری نسبت به لیزر ایجاد می‌کند. به درمان‌جویان توصیه می‌شود که برای کاهش درد الکترولیز قبل از شروع جلسه قرص مسکن مصرف کرده و بعد از جلسه از یخ استفاده کنند.
- خطرات و عوارض الکترولیز بیشتر از لیزر است. خطراتی مانند ایجاد اسکار و ابتلا به عفونت هرچند نادر ولی جزو عوارض محتمل الکترولیز هستند.
الکترولیزر بهتر است یا لیزر ؟
الکترولیز در دست پزشک ماهر می‌تواند روش موثری باشد ولی به دلیل درد زیاد، هزینه‌ی بالا، سرعت کم و خطر صدمات دائمی به پوست طرفداران کمی دارد. همچنین این روش در برخی افراد موثر نیست.
الکترولیز تنها راه موثر برای حذف دائم موهای زائدی که رنگ روشن دارند؛ مثل خاکستری، سفید، قرمز یا بور. همچنین کسانی که رنگ پوست بسیار تیره دارند، نمی‌توانند از لیزر و IPL استفاده کنند و تنها راه حذف دائم موهای زائد برایشان الکترولیز است.
به طور کلی امروزه از الکترولیز به عنوان روش جایگزین برای کسانی نمی‌توانند لیزر کنند، استفاده می‌شود و انتخاب اول پزشکان و بیماران نیست.
حذف موهای زائد با لیزرهای خانگی IPL
IPL مخفف عبارت «Intense Pulsed Light» یا «نور شدید پالسی» است. IPL یک روش لیزری نیست ولی مثل لیزر از پرتوهای نوری قدرتمند استفاده می‌کند. دستگاه‌های IPL خانگی قابل حمل هستند و اندازه‌ای در حد یک ماشین اصلاح یا سشوارهای سفری دارند. البته دستگاه‌های IPL قدرتمندتری نیز وجود دارند که قابل حمل نیستند و در کلینیک‌ها استفاده می‌شوند.
عملکرد دستگاه IPL مشابه با لیزر است. پرتوهای نوری ساتع شده از دستگاه IPL جذب رنگدانه‌های پوست می‌شوند و با گرم کردن فولیکول به آن آسیب می‌زنند. به این ترتیب باعث حذف دائمی موهای زائد می‌شود.
برتری‌های IPL نسبت به لیزر و الکترولیز
- برای انجام IPL نیازی نیست به کلینیک مراجعه کنید. می‌توانید با خرید یک دستگاه مناسب، درمان را در منزل انجام دهید.
- این روش درد و ناراحتی کمتری نسبت به الکترولیز و لیزر دارد. تحمل IPL برای بیشتر افراد ساده‌تر از لیزر است. چون در لیزر موهای زائد از تکنیک‌های خنک کننده‌ای استفاده می‌کنیم که گاهی ناراحت کننده است.
- معمولا ارزان‌تر از روش‌های لیزر و الکترولیز است.
ضعف‌های IPL نسبت به لیزر و الکترولیز
- معمولا درصد کمتری از موهای زائد را از بین می‌برد. به طور کلی روش‌های لیزری نسبت به روش IPL موثرتر و ایمن‌تر هستند.
- در روش IPL احتمال آسیب به پوست وجود دارد؛ چرا که پرتوی نوری برخلاف لیزر متمرکز نیست و حالت منتشر دارد.
- IPL فقط روی موهای تیره و ضخیم موثر است. استفاده از این روش روی پوست‌های تیره بی‌فایده بوده و خطر آسیب دیدن پوست نیز بیشتر است. برای کسانی که پوست‌های سبزه و تیره دارند می‌توانیم از لیزرهای Nd:Yag استفاده کنیم. همچنین الکترولیز محدودیتی از نظر رنگ مو و پوست ندارد.
- به طور مداوم باید موهای زائد را IPL کنید. چون در هر دوره‌ی ۸ ماهه، ۲۵ درصد از موهای زائد از بین نمی‌روند.
خریداری یک دستگاه IPL خانگی برای کسانی که موهای زائد محدود، ضخیم و تیره و همچنین پوست روشنی دارند، اقتصادی و موثر است. سایر افراد سود بسیار بیشتری از لیزر خواهند برد و بهتر است به سراغ IPL نروند.
لیزرموهای زائد
لیزر به پرتوهای پرانرژی نوری گفته می‌شود که طول موج یکسانی دارند. پرتوهای لیزر می‌توانند بدون آسیب زدن به سطح پوست، به عمق نفوذ کرده و فولیکول‌ها را تخریب کنند. فناوری‌های لیزری رایج شامل لیزر الکساندریت، Nd:Yag و لیزر دایود (دیود) هستند. هرکدام از این لیزرها ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. مثلا لیزر Nd:Yag بیشتر برای کسانی استفاده می‌شود که پوست سبزه یا تیره دارند.
برتری‌های لیزر نسبت الکترولیز و IPL
- لیزر کم‌دردسرترین و رایج‌ترین راه حذف موهای زائد محسوب می‌شود. درد و عوارض این روش به مراتب از الکترولیز کمتر است. همچنین به دلیل متمرکز بودن پرتوهای نوری، خطر آسیب دیدن پوست در اثر لیزر کمتر از IPL است.
- سرعت لیزر در کاهش و حذف موهای زائد بالاست. کل دوره‌ی درمانی حدود ۹ ماه طول می‌کشد و معمولا ۷۵ تا ۹۰ درصد موها حذف می‌شوند. IPL در مدت ۸ ماه حداکثر ۷۵ درصد موها را از بین می‌برد و الکترولیز معمولا بیشتر از ۱ سال طول می‌کشد.
- در هرجایی از بدن بدون هیچ گونه درد و ناراحتی قابل انجام است.
- به خاطر تعداد جلسات کمتر، معمولا ارزان‌تر از الکترولیز است.
ضعف‌های لیزر نسبت به الکترولیز و IPL
- ممکن است به جلسات ترمیمی سالانه نیاز داشته باشید.
- هزینه نسبتا بالاتر نسبت به IPL
- کسانی که رنگ پوست تیره (نوع ۵ و ۶ در معیار فیتزپاتریک) یا موهای روشن (سفید، قرمز و بور) دارند، نمی‌توانند لیزر کنند. این محدودیت در مورد IPL حتی بیشتر از لیزر نیز هست. الکترولیز از نظر رنگ پوست و مو محدودیتی ندارد.
لیزر موهای زائد بهتر است یا الکترولیز ؟
امروزه انتخاب اول پزشکان و بیماران برای حذف دائمی موهای زائد لیزر است. اگر کاندیدای خوبی برای لیزر نباشید یا به هردلیل لیزر روی شما جواب ندهد، می‌توانید به سراغ روش‌های دیگر بروید. در پژوهش‌ها نرخ رضایت متقاضیان از لیزر موهای زائد حدود ۸۶ درصد ذکر شده و آنچه در کلینیک خانه سفید شاهد هستیم، رضایت تقریبا تمام مراجعین ما از خدمات لیزر است.
